Gençlik Katılımında Cinsiyet Eşitliği: Kız Çocuklarının ve Genç Kadınların Rolü
Genel anlamıyla toplumsal cinsiyet, cinsiyet rollerinin üstüne kurulmuştur. Bireye toplumsal olarak uygun görülen rolleri ve sorumlulukları ifade etmektedir. Uygun görülen roller toplumdan topluma, kültüre ve bakış açısına göre değişkenlik gösterir. Örneğin geleneksel toplumlarda kadınların erkeklere göre ikinci konumda kalması toplumsal cinsiyet kavramını tartışmalı hale getirmekte, toplumsal yaşamın birçok alanında erkeğe kadından daha fazla değer veren eşitsizlik durumu yaşanmaktadır. Söz konusu eşitsizlik özellikle, çalışma yaşamı, aile içi yaşam, eğitim, siyaset ve sağlık hizmetlerinden yararlanma gibi alanlarda kendini göstermektedir.*
Türkiye’de nüfusun %50,5’ini kadınlar oluşturmaktadır. Bu oranın ise %28’i iş yaşamına katılmaktadır. Siyasal partilerin yönetim organlarında ve seçimle oluşan ulusal ve yerel meclislerde kadınların katılımı ve siyasal temsili % 10’un altındadır.** Bu durum Türkiye’de kadınların kamu görevlerinin yürütülmesi artan oranda katıldığı fakat siyasal kararlara katılmada orantısız biçimde geri kaldığını gösterir. Kadınların güçsüz görülmesi, geleneksel yargılar dolayısıyla ayrımcılık, cam tavanlar sendromu, kadınların iş yaşamında yükselmesine ve hatta kız çocuklarının eğitime ulaşmasını bile zorlaştırmaktadır. Kadınların büyük bir bölümü geçici, gündelik işlerde çalışmakta ve ücretleri erkeklere oranla daha düşük karşılanmaktadır. “Kadının yeri evidir anlayışı” nedeniyle kadın istihdamı engellenmektedir. Kadınların 4’de 3’ünün işsiz olması bu durumu maalesef ki desteklemektedir. Kadınlar ayrıca iş yaşamı dışında aile içinde toplumun verdiği kadın rollerini de aksatmamakla yükümlüdürler. İşverenlere göre kadınların evlilik, doğum, çocuk bakımı gibi sorumlulukları üretim kaybı olarak görülmekte ve bu yüzden kadın iş gücünün 2021 kayıtlarına göre %35,86 ’sı kayıt dışı çalışmaya itilmektedir.*** Bu durumu değiştirmek, toplumsal cinsiyet eşitliğini güçlendirmek için; karar mekanizmalarındaki kadın oranı, mesleki ve teknik işlerde çalışan kadın oranı arttırılmalıdır. Öncelikle kız çocuklarının eğitimi desteklenmeli, kadınlara iş hayatında pozitif ayrımcılık uygulanmalıdır.
Gençlik katılımı, gençlerin kararlarını başkalarının değil, kendi yaşamlarını ilgilendiren her konuda söz sahibi olmaları ve karar alma süreçlerine katılımı şeklinde açıklanabilir. Gençlik katılımı, gençlerin kendi yaşam alanlarına ilişkin kararlar alma, işlem ve eylemlerde etkileşimli özne olarak yer almasıdır. Gençlik katılımı projeleri, gençlerin sorunlarını demokratik değerleri dikkate alarak çözmeye yönelik projelerdir. Gençlerin katılımı ile yaygın öğrenme ve toplumsal dönüşüm sağlanabilir. Kadınların da gençlik katılımında aktif faaliyet göstermesi, önemli derecede etkili olmaktadır. Gençlik katılımı başlıca genç kadınların karar alıcı organlarda aktif hale gelmesine yardımcı olmuştur.
Gençlik Katılımı ile beraber genç kadınlar kendi sorunlarını ve sorunlarına çözüm bularak anlatabilecek bir ortam bulmuşlardır. Sosyal İklim ve NDI Türkiye paydaşlığında gerçekleştirilen “Kadınların Seçimi” programı kapsamında genç kadınların belirlediği ortak sorunlar şunlardır: “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği, Güvenlik Problemleri, Sağlık Hizmetleri Yetersizliği, Karar Alıcı Mekanizmalarda Kadın Adayların Desteklenmemesi, İstihdamda ve Girişimcilikte Desteklenmeme” olarak belirlenmiştir. Sonrasında genç kadınlar sorunlarına buldukları çözümlerini karar alıcılara ulaştırmışlardır. Bu program sayesinde kadınlar sorunlarına çözüm için muhattap bulmuşlardır ve genç kadın yaşamlarının iyileştirilmesi için adımlar atılmıştır. Genç kadınlar gençlik katılımıyla beraber bugünün genç kadınlarını, yarının çocuklarını bilinçlendirecektir.
KAYNAKÇA
* Örnek, Aynur (2021).” Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Üniversite Öğrencilerinin Tutumu.” Kültür ve İletişim Yayınları, 24(1): 286-323
*** http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/kayitdisi_istihdam/kayitdisi_istihdam_oranlari ERİŞİM: 08.08.2024